انواع خانواده از دیدگاه مراکز روانشناسی خانواده

خانواده یکی از نخستین بنیان اجتماعی، طبیعی ترین نهاد اجتماعی و همزاد انسان می باشد و انسان اولین اجتماعی که وارد می شود خانواده نام دارد.

خانواده کارکردهای بسیار برای فرد دارد که می توان به نمونه هایی از آن اشاره کرد، به طور مثال کارکرد عاطفی، کارکرد اقتصادی، اعطای پایگاه اجتماعی، اجتماعی کردن، حمایت و مراقبت از کودکان، رفع نیاز جنسی، تولید مثل و غیره نام برد.

خانواده از همه لحاظ مهم می باشد و یکی از عوامل موثر که نقش خانواده بسیار اهمیت دارد تکوین شخصیت و رفتار فرد می باشد.

خانواده را می توان از لحاظ مختلف مورد دسته بندی قرار داد که در ذیل نمونه هایی از آن را ذکر می کنیم.

• منش و شخصیت
• الگوی روابط بین فردی
• روابط برون و درون گروهی
• شیوه مدیریت
• نحوه رفتار و برخورد با کودکان و نوجوانان
• ایجاد اختلال در رفتار کودکان
• کاهش مشکلات کودکان

هر کدام از این خانواده ها دارای ویژگی هایی هستند که توسط روانشناسان مطرح شده است در ادامه هر کدام از این ویژگی ها را مطرح می کنیم.

خانواده سخت گیر:

در خانواده سخت گیر معمولا والدین طوری با فرزندانشان رفتار می کنند که در گذشته پدر و مادرشان با آن ها رفتار می کرد در این خانواده شرایط سخت گیرانه می باشد در زیر شرایطی که این خانواده دارد را ذکر می کنیم.

• معمولا تصمیم گیرنده یکی از والدین می باشد.
• فقط همان شخص تصمیم گیرنده می تواند نظر بدهد و دیگر اعضای خانواده حق اظهار نظر ندارند.
• فرزندان مجبور به اطاعت نظر والدین هستند و اگر خلاف آن را انجام دهند والدین ناراحت و خشمگین می شوند.
• والدین کنترل شدیدی بر فرزندان خود دارند.
• نسبت به نظم داشتن بسیار سختگیرانه عمل می کنند و ارزش افراطی نسبت به آن قائل هستند.
• نسبت به تصمیم های فرزندشان ارزش قائل نیستند و مهم نظر والدین می باشد.
• با رفتار سختگیرانه خود باعث می شوند تا نیاز عاطفی کودک به درستی ارضا نشود.
• کودکان در این خانواده به احتمال زیاد دروغگو هستند و عزت نفس پایینی دارند.
• کودکان بیشتر دوست دارند با گروه های خارج از خانواده خود باشند.
• کودکان دچار اضطراب، افسردگی، وسواس و کمال گرایی می شوند.

خانواده سهل گیر:

در این خانواده اعضای خانواده بیشتر تمایل دارند نیازهای ارضا نشده خودشان را رفع کنند و به همین دلیل به نیازهای جسمانی کودکشان توجه نمی کنند و به امر تربیت کودک توجهی نمی کنند.

در این خانواده شرایط به صورت زیر می باشد.

• هر چه کودکشان می خواهد انجام می دهند تا کودکشان را ساکت و خاموش نگه دارند.
• کودکشان پرتوقع تربیت می شود.
• والدین هیچ کنترلی بر کودک خود ندارند و بسیار فرزندشان را آزاد می گذارند تا هر طور که تمایل دارد زندگی کند.
• والدین هیج انتظاری از فرزندشان ندارند
• برای استقلال فرزندشان هیچ کاری انجام نمی دهند
• چون تجربه کافی ندارد زود تسلیم می شود.

 

خانواده گسسته:

در این خانواده والدین بیشتر با یکدیگر جرو بحث می پردازند و در قهر و آشتی به سر می برند که بر روی فرزندان تاثیرات منفی خواهد داشت.

• در این خانواده نیازهای روانی کودک ارضا نمی شود و پرخاشگر می شوند.
• آن ها ارزش و احترام کمی برای خود قائل هستند و اعضای خانواده غالبا غمگین، افسرده و بی احساس هستند.
• صمیمت و دوستی بین اعضای خانواده کم می باشد و به همین دلیل احساس تنهایی می کنند.
• افراد عصبی هستند و بیشتر باید یکدیگر جنگ و دعوا دارند.
• بیشتر اوقات احساس گناه و تقصیر می کنند.
• نگرش ها و فکرهای آن ها مشخص شده و تحریف شده می باشد و در مورد خود و دیگران به داوری و قضاوت های اشتباهی می پردازند.
• بعضی از آن ها از خود ناراضی هستند و بسیاری از آن ها احساس از خودراضی بودن افراطی دارند
• افراد دچار احساساتی مانند اضطراب دائمی، احساس سردرگمی در رنج و مشکلات دیگری می شوند.
• اختلالات شدید اضطرابی در فرد به وجود می آید.

خانواده سالم:

مشاوران قبل از ازدواج سعی می کنند تا مهارت های لازم را برای ایجاد یک خانواده سالم را به افراد بیاموزند تا خانواده ای با شرایط صحیح به وجود آید.

خانواده سالم دارای ویژگی ها و شرایط زیر می باشد.

• در خانواده سالم اعضای خانواده با محبت و سرزنده می باشند و رفتار و اعمال آن ها با نوعی اصالت همراه می باشد.
• افراد خانواده به طور واضح و آشکار با اعضای خانواده احساس همدردی می کنند و رنج و ناراحتی خود را با اعضای خانواده بیان می کنند.
• افراد خانواده یکدیگر را دوست دارند و به یکدیگر احترام می گذارند و نسبت به این احساس شادمان هستند.
• هر یک از اعضای خانواده می توانند به راحتی نظر خود را بیان کنند و به گوش دیگران برسانند و نیازی ندارند در مورد مسائل سکوت کرده و فشار و ناراحتی را تحمل کنند.
• اعضای خانواده به طور صادقانه با یکدیگر صحبت می کند و با علاقه به حرف های یکدیگر گوش می دهند و به یکدیگر توجه می کنند.
• اعضای خانواده به راحتی با یکدیگر درد و دل می کنند و به راحتی و آزادانه با یکدیگر درد و دل می کنند .
• آن ها به یکدیگر حق می دهند تا در مورد ناکامی ها، ترس ها، صدمه هایی که دیده اند و خشم و خوشی ها و کامیابی ها با یکدیگر به گفت و گو می پردازند.
• در خانواده سالم توجه و احترام حرف اول را می زند و با هم مهربان هستند.
• اعضای خانواده در کارهایشان برنامه ریزی دارند.
• هنگامی در برنامه آن ها تغییراتی به وجود آید خود را با آن تطبیق می دهند و بدون اینکه احساس ترس و واهمه داشته باشند مشکلات خود را حل می کنند.
• اگر یکی از اعضای خانواده به مشکلی گرفتار شد دیگر اعضای خانواده از او حمایت می کنند و با او همراه می شوند تا مشکلش را حل کنند.

سلامت روانی و اجتماعی خانواده بسیار مهم می باشد و یکی از مهم ترین ارکان نظام اجتماعی است و عوامل متعددی بر روی سلامت روانی تاثیر می گذارد.