اسکوپوفوبیا (Scopophobia) عبارت است از نوعی ترس غیر منطقی نسبت به خیره شدن و زل زدن افراد نسبت به شخص. این ترس می تواند با انواع دیگر فوبیا یا اختلالات اضطرابی مانند ترس از صحنه یا حرف زدن در جمع همراه باشد.
ممکن است گاهی افراد نسبت به مورد توجه کسی بودن اضطراب داشته باشند, اما اسکوپوفوبیا تا حدی شدید است که می تواند فرد را از انجام کارهای روزمره(حضور در اجتماع و مدرسه و غیره) بازدارد.
در این مقاله قصد داریم بیشتر با این بیماری آشنا شویم.
اسکوپوفوبیا (ترس از زل زدن) چیست؟
اسکوپوفوبیا(scopophobia) عبارت است از احساس ترس از خیره شدن دیگران به خود. شدت و علائم این بیماری در هر شخص متفاوت است. مثلا این بیماری در بعضی از افراد فقط نسبت به زل زدن غریبه ها عود می کند و برخی دیگر نیز, حتی با تماس چشمی با دوستان خود نیز واکنش های منفی و شدید نشان می دهند.
این بیماری معمولا با اضطراب اجتماعی همراه است. عدم درمان اسکوپوفوبیا می تواند موجب بروز مشکلاتی شود.
توجه داشته باشید که ترس عادی هرگز به عنوان فوبیا شناخته نمی شود و این ترس حتما باید با زندگی شما مداخله داشته باشد تا آن را به عنوان فوبیا بشناسید و برای درمان آن اقدام کنید.
تماس چشمی می تواند بیانگر این باشد که فردی توجه کامل خود را به شما نشان می دهد. این امر می تواند لحن صدا و زبان بدن را نیز آشکار کند.
اما اگر مبتلا به اسکوپوفوبیا باشید، ممکن است تماس چشمی و دیگر نشانه های صورت را اشتباه تفسیر کنید. محققان بررسی کرده اند که چگونه اضطراب اجتماعی بر این توانایی تاثیر می گذارد.
مشکلات روانی مرتبط با اسکوپوفوبیا
در بیشتر موارد افرادی که مبتلا به اسکوپوفوبیا هستند به نوعی دیگر از اضطراب های روانی مبتلا هستند. اسکوپوفوبیا با اختلال اوتیسم، اختلال اضطراب اجتماعی، صرع، سندرم تورت و برخی اختلالات حرکتی مرتبط است.
پزشکان مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های(cdc) به این باورند که افرادی که مبتلا به ناراحتی های عصبی هستند مثل صرع یا سندرم تورت احتمال دارد بعدها به اختلالات اضطراب اجتماعی مبتلا شوند.
برای برخی از افراد میزان ترس وارد شده بر اثر محرک های مختلف اغراق آمیزتر از خود خطری است که ترس ایجاد می کند.
انواع فوبیاهای اجتماعی نیز ممکن است به علت وقایع و خاطرات تلخ گذشته رخ دهد. اتفاقات بد در هنگام کودکی نیز می تواند به این صورت سلامت روان بزرگسالی شما را تحت الشعاع قرار دهد.
علائم اسکوپوفوبیا
اگر به بیماری اسکوپوفوبیا مبتلا باشید امکان دارد نسبت به قرار گرفتن در موقعیت هایی که در آن مرکز توجه باشید امتناع کنید. ممکن است برخی افراد از قرار گرفتن در مکان های شلوغ بترسند و حتی بعضی افراد حاضر نباشند به فروشگاه بروند در برخی موارد حتی دیده شده است که فرد از حضور در مدرسه و دورهمی نیز دوری کرده و این فوبیا باعث انزوای او شده است.
حالت های شدید بیماری بدین صورت است که فرد به علت ترس از مورد توجه قرار گرفتن عابران خیابان, حاضر نشود به خیابان برود. ممکن است در هنگام مواجه شدن با عامل ترس خود رنگ صورتتان سرخ شود. معمولا بسیاری از افرادی که به اسکوپوفوبیا مبتلا هستند به آریتروفوبیا نیز مبتلا هستند(ترس از سرخ شدن صورت). معمولا این افراد, تمایل به مواجه شدن با انسان ها را ندارند و حتی ممکن است مدت زیادی از خانه بیرون نروند. عدم درمان این مشکل می تواند آن را به یک معضل جدی تبدیل کند.
یکی از علائم هر نوع فوبیا اضطراب بسیار شدید است که فرد را به شدت آزار می دهد، اغلب افرادی که برای درمان فوبیا اقدام می کنند از این اضطراب خسته شده اند و به دنبال راهی برای کنترل آن می گردند، در انتهای مقاله راه های برای کنترل اضطراب ذکر شده است که می تواند به شما کمک کند.
متداول ترین علائم اسکوپوفوبیا
- تپش قلب
- نگرانی بیش از حد
- خجالت زدگی
- تعریق و یا لرزش بدن
- خشکی دهان
- مشکل و اختلالات در تمرکز
- حملات عصبی وحشت(پانیک)
- بی قراری
چگونه اسکوپوفوبیا زندگی شما را تحت الشعاع قرار می دهد؟
اسکوپوفوبیا نوعی بیماری بازدارنده شناخته شده که ممکن است انسان را از بسیاری از موقعیت های اجتماعی بازدارد. این بیماری موجب می شود فرد از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده نکند و حتی از ملاقات های مهم مانند ویزیت شدن توسط پزشک, ملاقات با معلم، فرزند و غیره سرباز زند. اسکوپوفوبیا گاهی نیز آن قدر شدید است که می تواند فرد را از ادامه تحصیل منع کند.
فوبیا به طور کلی باعث درماندگی فرد می شود، افراد درگیر فوبیا اغلب نگران و خسته هستند، این موضوع می تواند باعث بی حوصلگی فرد شود و زندگی خصوصی او را به طور کامل تحت تاثیر قرار دهد.
علل اسکوپوفوبیا
حدودا 12 درصد بزرگسالان به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا هستند. اگر به اسکوپوفوبیا مبتلا هستید ممکن است دانستن این قضیه به شما کمک کند.
بسیاری از نوجوانان در این دوره درگیر این مشکل می شوند، نگرانی در مورد نظرات دیگران در این سن می تواند بسیار برای نوجوان نگران کننده باشد.
درمان فوبیای خیره شدن
رفتاردرمانی شناختی اولین قدم برای درمان فوبیاهای خاص
موسسه ملی سلامت روان برای مبتلایان به اضطراب اجتماعی دو نوع درمان در نظر گرفته است. رفتاردرمانی شناختی که شامل روند روان درمانی با یک متخصص درمانگر است و در آن با ریشه یابی الگوهای منفی تفکر, علت ترس شما مشخص می شود. سپس به مرور زمان می توانید افکار و رفتار خود را تحت کنترل داشته باشید.
مواجهه درمانی به همراه یک متخصص روان درمانگر شما را یاری می کند تا با ترس خود مواجه شوید این کار موجب کاهش استرس و ترس شما می شود. این تکنیک باید در محیطی کاملا امن و آرام پیاده شود.
مصرف دارو
ممکن است بعضی از علائم اضطراب با مصرف داروهای تجویز شده از سمت پزشک کاهش و یا قطع شدند. پس بنابراین بهتر است علائم خود را کاملا واضح برای روان درمانگر تبیین کنید تا بتواند بهتر به شما کمک کند.
راه های کنترل اضطراب
همان طور که عنوان شد اضطراب ناشی از فوبیا می تواند برای فرد بسیار نگران کننده باشد. در ادامه راه هایی که به کمک آن می توانید اضطراب خود را کنترل کنید ذکر شده است:
- برای خواب و بیداری خود برنامه منظمی داشته باشید و حداقل 8 ساعت را به خواب اختصاص دهید.
- سعی کنید از مصرف نوشیدنی های انرژی زا و کافئین دار خودداری کنید.
- مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی باعث افزایش اضطراب شما در طولانی مدت می شوند.
- در طول هفته دو روز ورزش کنید.
- با استفاده از مدیتیشن و راه های خودمراقبتی سعی کنید آرامش خود را افزیش دهید.
جمع بندی اسکوپوفوبیا
ترس از زل زدن و خیره شدن افراد را اسکوپوفوبیا می گویند. این نوع فوبیا شاخه ای از اضطراب اجتماعی است. اگر به آن مبتلا هستید ممکن است احساس تپش قلب و یا گرگرفتگی را تجربه کرده باشید. این بیماری موجب می شود از حضور در جمع ها و میهمانی ها اجتناب کنند. اجتناب طولانی مدت ممکن است زندگی روتین و عادی شما را مختل کند. مواجهه درمانی و رفتار درمانی شناختی در درمان قطعی برای اسکوپوفوبیا شناخته شده اند. مصرف دارو نیز می تواند این بیماری را تا حدودی کاهش دهد. با از بین بردن آن می توانید به زندگی روتین خود بازگردید. پس سعی در فرار از درمان آن نداشته باشید