ترس از مرگ (Thanatophobia ) به طور ذاتی در تمام انسان ها دیده می شود. انسان از بدو زندگی به دنبال امید، آرزو و اهداف خود می رود و مرگ دقیقا برعکس تمام این چیزها می باشد بنابراین طبیعی است که انسان از مرگ بترسد.
اما زمانی این ترس تبدیل به فوبیا می شود که زندگی روزانه فرد را مختل کرده و اجازه داشتن یک زندگی عادی و شاد را از فرد بگیرد. شاید اساسی ترین دلیل ترس از مرگ این باشد که تصور مشخصی از مرگ نداریم و این امر می تواند ترسناک و دلهره آور باشد.
ترس از مرگ در روانشناسی پدیده پیچیده ای می باشد که به علائم و نکات زیادی بستگی دارد در ادامه توضیحات کاملی در این مورد فراهم شده است:
مفهوم ترس از مرگ
بسیاری از افراد تصور می کنند که ترس از مرگ تنها مربوط به اتفاقات پس از مرگ می باشد، اما ترس از مرگ می تواند شامل نحوه یا پروسه مرگ باشد.
بسیاری از افراد با بالا رفتن سن و بیماری دچار این ترس و وحشت می شوند، معمولا افراد پس از مرگ دوستان و اطرافیانشان نیز درگیر این ترس می شوند.
ترس از مرگ در کودکان
بسیار دیده می شود که کودکان ترس از مرگ والدینشان را دارند که می تواند باعث اضطراب و استرس آن ها شود. کودکان نمی توانند مانند بزرگسالان فکر کنند و موضوع مرگ می تواند برای آن ها بسیار ترسناک باشد نباید این موارد به عنوان اختلالات روانی در نظر گرفته شود اما بهتراست که با روانشناس یا روانپزشک در میان گذاشته شود.
کودک شما ممکن است از خواب بیدار شود و تنفس شما را در خواب چک کرده یا حتی شما را بیدار کند، نباید ناراحت یا عصبی شوید و بهتر است این اضطراب کودک خود را درک کنید.
علائم ترس از مرگ
علائم این فوبیا همیشگی نیست و شما ممکن است علائم ذیل را فقط هنگام فکر به مرگ عزیزان خود تجربه کنید. علائم فوبیا مرگ شامل موارد زیر می باشد:
- حملات پانیک
- اضطراب بالا
- سرگیجه
- سردرد
- تعریق
- افزایش ضربان قلب
- دل درد
- حالت تهوع
فوبیا مرگ می تواند تاثیرات روانی زیر را نیز به دنبال داشته باشد:
- دوری از خانواده و عزیزان
- خشم و عصبانیت
- ناراحتی و افسردگی
- احساس گناه
- نگرانی بیش از اندازه
- ترس از پیری و مرگ
علل ابتلا به ترس از مرگ
برخی از عوامل می تواند باعث ایجاد این فوبیا در افراد شود که در ادامه به طور کامل به آن ها پرداخته شده است:
- تجربه اتفاقات و ماجراهای نگران کننده در گذشته
- کمرویی و خجالتی در زمان کودکی
- اختلالات روانی
- ترس از اینکه قرار است آینده ای نامعلوم و عجیب را تجربه کنند.
- سن: طبق تحقیقات صورت گرفته آمار ترس از پیری و مرگ در دهه دوم زندگی بالا رفته و سپس به مرور روند نزولی پیدا می کند.
- بالا بودن سن والدین: افراد در سنین بالا ترس کم تری از مرگ دارند. البته هرچقدر هم که افراد مسن از روند پیری و مرگ خود بترسند، از ترس فرزندانشان کم تر می باشد.
- عدم تواضع: عدم تواضع می تواند باعث افزایش نگرانی افراد شود. تواضع بالا باعث می شود که افراد بیش تر آماده مرگ باشند و برای مسائل مهم آمادگی بالاتری داشته باشند.
- مشکلات سلامتی: مشکلات سلامتی که شامل مشکلات جسمانی و روانی می شود باعث افزایش نگرانی و اضطراب افراد در مورد مرگ می شود.
- جنسیت: زنان و هم مردان هردو در برخی از شرایط ترس از مرگ را تجربه می کنند اما براساس تحقیقات انجام شده زنان، در دهه پنجم زندگی نیز با ترس از مرگ مواجه می شوند.
- از دست دادن کنترل: برخی از امور غیرقابل پیشبینی مانند مرگ در زندگی توسط خود فرد قابل کنترل نیست. برخی از افراد با انجام چک آپ و مراجعه مکرر به دکتر سعی میکنند آن را کنترل کنند. این افراد ممکن است به وسواس یا اضطراب شدید دچار شوند که باعث اختلال در زندگی آن ها می شود.
- درد و بیماری: برخی افراد از درد، فلج شدگی، بیماری، ناتوانی یا حتی از دست دادن حافظه می ترسند. دیده می شود که این افراد درگیر افکار مالیخولیا ،اختلالات جسمانی یا اختلالات دیگر می باشند و به شدت نسبت به مرگ حساسیت دارند.
- نگرانی درباره اطرافیان از علت های ترس از مرگ: برخی از افراد نگران هستند که پس از مرگ آن ها چه بر سر خانواده هایشان خواهد آمد. والدین تنها بیش تر دچار این ترس می شوند زیرا نگران هستند فرزندشان بعد از آن ها به چه سرنوشتی دچار می گردد. برخی از افراد نیز نگران هستند که بدون آن ها خانواده هایشان دچار مشکلات مالی می گردند یا سرپرست خود را از دست می دهند.
- مشاهده مرگ دیگران: بجز اشخاصی که در مشاغل بیمارستانی مشغول به کار هستند، برای دیگر افراد مشاهده مرگ امری بسیار نادر می باشد اما در صورت مشاهده مرگ دیگران زندگی فرد کاملا تحت تاثیر قرار می گیرد.
- لذت نبردن از زندگی: بسیاری از افراد تصور می کنند که هیچ یک از لذت های زندگی را تجربه نکرده اند. این افکار به صورت های مختلف می تواند شما را آزار دهد.
فوبیاهای مرتبط با ترس از مرگ
ترس از سنگ قبر، ترس از مرگ در خواب، قبر و دیگر فوبیاهای رایج نشان دهنده ترس از مرگ می باشند. حتی فوبیا ارواح در بین افرادی که دچار فوبیا مرگ هستند دیده می شود البته این فوبیا تا حدودی ریشه دینی و اعتقادی نیز دارد. در ادامه فوبیاهایی ذکر شده است که با فوبیا مرگ در ارتباط می باشد:
ترس از عدم وجود:
این ترس به این معنی می باشد که فرد به وجود آخرت شک دارد و مرگ را پایان هستی خود می داند. این ترس که بیش تر در افراد بی ایمان دیده می شود فرد را نگران می کند که ممکن است مرگ پایان زندگی آن ها باشد.
ترس از مجازات ابدی:
این ترس هم در افراد بااعتقاد هم بی اعتقاد دیده می شود زیرا افراد با ایمان نیز از مجازات کارها و اعمال ناشایست خود می ترسند.
دلایل این ترس بسیار گسترده می باشد و راه های زیادی برای بررسی آن وجود دارد برای بررسی علت دقیق بهتر است به روانشناس مراجعه کنید تا به طور تخصصی علت ترس شما را ریشه یابی کند.
چه کسانی بیش تر از مرگ می ترسد ؟
براساس آمار به دست آمده همان طور که به آن اشاره شد زن ها نسبت به مردها بیش تر دچار ترس از مرگ می شوند البته این ممکن است به این دلیل باشد که زن ها بیش تر در مورد ترس های خود صحبت می کنند
ترس از مرگ با افزایش سن کاهش نمی یابد ولی بعضی اوقات در جوان ها بیش تر از افراد مسن دیده می شود.
علاوه بر این براساس بررسی ها افزایش مراقبت و بهداشت عمومی به کاهش این فوبیا کمک می کند.
ترس از مرگ سالم یا ناسالم
ترس از مرگ می تواند خوب باشد، باعث شود بیش تر مراقب افکار و اعمال خودمان باشیم، بیش تر موارد ایمنی را رعایت کنیم و نگران سلامتی خودمان باشیم.
این واقعیت که همه ما روزی می میریم باعث می شود به این دنیا وابستگی کم تری داشته باشیم و اجازه ندهیم که یاد خدا در دل هایمان خاموش شود.
از طرفی ترس بیش از اندازه از مرگ می تواند باعث اختلال های جدی و اساسی در زندگی ما شود. این ترس می تواند به قدری فلج کننده شود که فرد انگیزه ای برای کار و تلاش نداشته باشد.
توجه داشته باشید که استرس و اضطراب هنگامی تبدیل به اختلال روانی می گردد که زندگی عادی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. بعضی اوقات ترس از مرگ به فوبیا و وسواس تبدیل میشود و فرد نمیتواند به مرگ یا مسائل مربوط به آن فکر نکند.
چرا ترس از مرگ با افزایش سن بیشتر میشود؟
آیا تاکنون در مورد بحران میانسالی شنیدهاید؟ طبق مشاهدات در این سن افراد تلاش می کنند تا اثری از خود در دنیا به جا بگذارند. اگر این بحران به درستی حل نشود در سنین بالا تر فرد دچار ترس از مرگ در سالمندان می شود نگاه به گذشته حسرت می خورد که نتوانسته کارهای مفیدی انجام دهد.
درمان ترس از مرگ| راه هایی برای مقابله با ترس از مرگ
خود را به چالش بکشید
سعی کنید در شرایط مختلف دست به کارهای جدید بزنید، فعال باشید و فعالیت های مفید و سازنده انجام دهید. اگر مدت هاست با دوست خود حرف نزده اید با او تماس بگیرید. اگر کار نیمه تمامی دارید آن را به پایان برسانید.
اگر از برخی از روابط خود رضایت ندارید آن ها را تمام کنید. کارهایی که دوست ندارید را انجام ندهید.
مرگ چرخه طبیعت است
همیشه به یاد داشته باشید که مرگ بخشی از چرخه زندگی و طبیعت می باشد. این امر باعث می شود که مفهوم مرگ را راحت تر بپذیرید و با آن کنار بیایید.
درباره مرگ کتاب بخوانید
بسیاری از کتاب های دینی به شما در درک آخرت کمک می کنند. نویسنده های بسیاری نیز در مورد آخرت کتاب نوشته اند. مطالعه در این زمینه می تواند شما را با آخرت آشنا کند.
معنویت را بپذیرید
حتی افراد بی اعتقاد نیز باید به معنویت در زندگی اعتقاد داشته باشند و برای افزایش آن تلاش کنند. کارهای معنوی ما حتی بعد از مرگ نیز باقی می مانند.
از پرسیدن سوال درباره زندگی پس از مرگ وحشت نداشته باشید. این سوالات می توانند شما را به درک عمیق و درستی از مرگ برسانند و اضطراب شما را کاهش دهند. سعی کنید سوالات خود را از فردی آگاه بپرسید، برخی از افراد ناآگاه با پاسخ های متنوع می توانند شما را گم راه کنند.
تمرکز بر زندگی خوب
سعی کنید زندگی خوبی داشته باشید برای زندگی روزانه خود برنامه ریزی کرده، ورزش کنید، کتاب بخوانید به سرگرمی هایی که دوست دارید بپردازید. به یاد داشته باشید که تغییرات کوچک در زندگی نتایج بزرگی را به همراه دارد.
هدفمند باشید
رویا و هدفهای زیبا و بزرگ باعث افزایش انگیزه و بهبود روحیه شما می شود. حرکت به سوی این اهداف به شما حس زندگی و خوشبختی می دهد.
زندگی خوب در درمان ترس از مرگ
سعی کنید از تمام روابط خود لذت ببرید. با خانواده خود گردش کنید به یاد داشته باشید که لذت بردن از زندگی باعث افزایش شادی و کاهش اضطراب شما می شود. سعی کنید از صحبت در مورد مرگ خودداری کنید و در صورتی که فردی در اطراف شما در این مورد حرف می زند او را حذف کرده یا از صحبت با او دوری کنید.
درباره ترس تان صحبت کنید
سعی کنید در مورد ترس از مرگ با اطرافیان خود صحبت کنید، به حرف ها و نظرات آن ها گوش کنید و از آن ها استفاده کنید. اگر کسی را ندارید تا با او صحیت کنید می توانید از مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.
بودن کنار عزیزان
به این فکر کنید که پس از مرگ نیز در کنار عزیزانتان و کسانی که از دستشان داده اید خواهید بود و کنار آن ها زندگی خوبی را سپری خواهید کرد.
روشهای ذهن آگاهی
در اغلب موارد استرس در مورد ترس از مرگ به مرور تبدیل به وسواس ذهنی می شود. برای نابودی این اضطراب باید روش هایی را پیدا کنید تا به آرامش برسید. یکی از روش ها استفاده از روش ذهن آگاهی است در این روش میتوانید بهتر استرس خود را مورد بررسی قرار دهید. یکی از این روش ها تنفس عمیق است که به شما کمک می کند کنترل خود را به دست بگیرید.
سعی کنید در مکانی آرام قرار بگیرید و عمیق نفس بکشید با این روش می توانید کنترل بدنتان را به دست بگیرید و استرس را کنترل کنید. تمرین های یوگا نیز می تواند به افزایش آرامش و کنترل شما کمک کند.
قدم زدن در طبیعت| راه هایی برای مقابله با ترس از مرگ
در مقابله با افکار استرس آور سعی کنید بر زمان حال تمرکز کنید. متاسفانه در جوامع صنعتی مشکلات، کار و نگرانی های روزمره باعث افزایش افسردگی در تمام اقشار شدهاست.
در این هنگام از رفتن به طبیعت غافل نشوید، سعی کنید برای رفتن به طبیعت برنامه ریزی کنید و هفته ای یک دفعه آن را انجام دهید. تحقیقات ثابت کرده است که ارتباط با طبیعت می تواند باعث کاهش اضطراب و افسردگی شود.
چه زمانی برای ترس از مرگ به روانشناس مراجعه کنیم؟
بسیاری از افراد از اختلالات روانی می ترسند اما باید بدانید که همه انسان ها تجربه هایی در این زمینه دارند. اما چه زمانی می توان گفت که این اختلالات نیاز به درمان دارد؟ هنگامی که اختلالات روانی مانند وسواس، افسردگی، اضطراب و فوبیا باعث اختلال در عملکرد و روند زندگی شما شد نیاز است که به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید و در مورد مشکل خود مشاوره لازم را دریافت کنید.
درمان ترس از مرگ
در اولین گام برای درمان فوبیا مرگ لازم است که به روانشناس ماهر مراجعه کنید که بتواند مشکل شما را ریشه یابی و درمان کند. درمان اضطراب، وسواس و فوبیا با کاهش نگرانی های غیرضروری صورت می گیرد. این کار به روش های زیر می تواند صورت بگیرد:
جلسات مشاوره
بیان احساسات، تفکرات و مشکلات خود با مشاور به شما کمک می کند تا احساس رهایی پیدا کنید، مشاور نیز می تواند راه هایی را به شما بی آموزد که با کمک آن ها بتوانید احساسات خود را بهتر بروز دهید.
رفتار درمانی
هدف این نوع درمان تغییر شیوه و روش تفکر و دیدگاه کلی اشخاص نسبت به مرگ، نیستی، غم، آخرت و موارد دیگر می باشد.
دارو درمانی
در طول جلسات مشاوره یا رفتار درمانی روانشناس ممکن است با توجه به علائمی که دارید شما را به روانپزشک ارجاع دهد، در این حالت روانپزشک با استفاده از دارودرمانی باعث بهبود علائم اضطراب می شود. گاهی افراد تصور می کنند که خودشان می توانند مصرف دارو را شروع کنند یا دوز آن را تعیین کنند باید توجه داشته باشید که این کار بسیار خطرناک می باشد و عواقب بسیار جدی و خطرناکی را به دنبال دارد.
در صورتی که نمی خواهید دارو درمانی را ادامه دهید ابتدا با روانپزشک خود مشورت کرده و سپس زیر نظر روانپزشک مصرف دارو را به مرور کم کنید، ترک ناگهانی دارو می تواند باعث آسیب های جدی به روان شما شود.
تکنیک ریلکسیشن
مدیتیشن و تکنیک تنفس به کاهش و قطع علائم اضطراب کمک زیادی می کند. تکنیک های ریلکسیش را تمرین کنید و هر روز از آن استفاده کنید، به کمک این تکنیک ها می توانید می توانید آرامش پیدا کنید.
به یاد داشته باشید که نمی توانید به تنهایی اضطراب و فوبیا را درمان کنید و برای درمان نیاز به کمک مشاور توانا دارید. بهتر است هرچه زودتر برای درمان فوبیا اقدام کنید زیرا به مرور زمان این فوبیا مانند انواع دیگر فوبیا شدید می شود و درمان آن نیز سخت تر می گردد.