تبعیض جنسیتی در سطح خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی

تبعیض جنسیتی در سطح خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی از سالیان پیش وجود داشته و گاهی شکل بسیار شدیدی به خود می گیرد. می توان نمونه هایی از این تبعیضات را در قوانین برخی کشورها یا برخورد برخی خانواده ها مشاهده کرد.

متاسفانه در برخی از مناطق دختران به خاطر تبعیض جنسیتی از تحصیل محروم هستند یا زنان اجازه فعالیت های اجتماعی را ندارند

متاسفانه دیده می شود که برخی خانواده‌ها در برخورد با فرزندانشان تفاوت قائل می شوند.

اما برخی افراد به طور کامل از این تبعیض های جنسیتی آگاه نیستند.

 تبعیض جنسیتی چیست؟

تبعیض جنسیتی هنگامی اتفاق می‌افتد که نحوه برخورد با افراد تحت تاثیر جنسیت آن ها قرار می‌گیرد.

تبعیض جنسیتی ممکن است در تمام موارد وجود داشته باشد مثلاً عدم حضور زنان در ورزشگاه ها نمونه‌ای از این تبعیض ها است.

ابعاد مختلف تبعیض جنسیتی

تبعیض جنسیتی خود را به شکل های مختلف نشان می دهد و تمام ابعاد زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد تبعیض جنسیتی می‌تواند شکل آشکار یا پنهان داشته باشد و خود را در تمام جنبه ها خانواده، فرهنگ و قوانین اجتماعی نشان دهد.

 تبعیض جنسیتی در سطح خانواده

کودکان در خانواده دارای شخصیت و ویژگی‌های مختلف هستند و برخوردها با نوع انتظارات متفاوت است اما خیلی از مواقع رفتار متفاوت والدین بر اساس جنسیت کودکان است. این موضوع باعث نابرابری های غیر منطقی می شود که بر روی روان کودکان تاثیر می گذارد .زمانی که صحبت از تبعیض می‌شود مسئله آزادی در عمل وگفتار مطرح می شود.

 کلیشه های جنسیتی در خانواده

در بسیاری از جوامع بخصوص جوامع سنتی از همان دوران کودکی از دختران انتظار دارند که نقش مادر و خانه داری را بیاموزند. تصور می شود که بازی هایی که دختران به آن ها علاقه دارند بازی با عروسک، اسباب بازی و خانه داری است. از طرفی دیگر بازی هایی که پسران به آن ها تشویق می شوند بازی هایی مثل ماشین بازی، تفنگ بازی و اسباب بازی‌های ابزاری است.

به طور معمول دختران به بازی های آرام و غیر فعال تر که به مراقبت و ارتباط تاکید دارند مثل مامان بازی علاقه دارند. ولی پسران بیشتر به بازی‌های فعال‌ و گروهی مثل دزد و پلیس تشویق می شوند.

این موارد به معنای برتری یک نوع از علایق نیست، کودکان به دلیل تفاوت های زیستی به فعالیت های متفاوتی کشیده می شوند مثلاً دختران به طور غریزی گرایش به مراقبت دارند و پسران به طور تکاملی گرایش به بازی های رقابتی و قدرتی دارند. اما مشکله زمانی ایجاد می‌شود که خانواده‌ها به علاقه و ویژگی‌های کودکانشان توجهی نمی‌کنند و فقط به جنسیتشان توجه دارند و بر آن احساس از کودکان خود انتظار دارند و فقط بخشی از فعالیت‌های آن ها را می پذیرند مثلاً ممکن است دختری علاقه به فوتبال داشته باشد ولی این فعالیت در خانواده آن ها هرگز پذیرفته نشود و والدین تلاش کنند که او را به سمت فعالیتی که فرزندشان به آن علاقه ای ندارد سوق دهند.

 انتظارات نابرابر در خانواده

این تفاوت ها در نوع انتظارات و مسئولیت های خانواده خود را نشان می دهد، بسیاری از خانواده ها به خاطر ترس و نگرانی به پسران در تفریح و فعالیت ها آزادی بیشتری می دهند. آن ها ساعت ورود و خروج معینی ندارند و درمورد فعالیت‌ها و روابطشان با دیگران سخت گیری نمی شود. در برخی دیگر از خانواده ها ممکن است انتظارات از فرزندان پسر سنگین بوده اما به صورت ناخودآگاه امکانات رفاهی بیشتری برای دختر وجود داشته باشد. با توجه به باورها و انتظارتی که خانواده ها از پسران خود دارند، بیشتر از دختران خود حمایت عاطفی و هیجانی می کنند.

 داشتن احساسات نابرابر نسبت به فرزندان

ممکن است که پدر و مادر قبل از فرزند دار شدن گرایش بیشتری به داشتن فرزند دختر یا پسر داشته باشند. این علاقه باعث می شود که به صورت ناخودآگاه محبت بیشتری به فرزند داشته باشند، همچنین ممکن است به دلیل علاقه بیشتری که به دختر یا پسر خود دارند نسبت به اشتباهات او چشم پوشی کنند و به فرزند دیگر خود سختگیری بیشتری نشان دهد و یا امکانات و خدمات بیشتری برای یکی از فرزندان فراهم کنند.

 تبعیض جنسیتی در سطح فرهنگی

فرهنگ تا حد زیادی می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید تبعیض جنسیتی شود، در جوامع سنتی تر گرایش به تبعیض جنسیتی بیشتر می شود.

 انتظارات نابرابر فرهنگی

در بیشتر فرهنگ ها از دختران انتظار می رود که رفتارهای اجتماعی آرام و منفعلانه داشته باشد. قضاوت های اجتماعی نیز در مورد دختران سختگیرانه تر است مثلاً رفتار پرخاشگرانه از سوی پسران پذیرفتنی تر است اما در بسیاری از فرهنگ‌ها از زنان انتظار می رود در مشاغل سطح پایین قرار بگیرند یا در سایه مشاغل آقایان فعالیت کنند.

 در برخی از جوامع مادران شاغل به خاطر نداشتن وقت کافی برای فرزندان و همسر مقصر شناخته شوند.

تبعیض جنسیتی فرهنگی پنهان

تبعیض جنسیتی می‌تواند به صورت پنهانی در اجتماع ایجاد شود، نگاهی که در مورد زنان در جامعه وجود دارد متفاوت با مردان است. در بسیاری از فرهنگ ها انتظار می‌رود که زنان تا سن مشخصی ازدواج کنند اما این انتظارات در مورد مردان کمتر وجود دارد و برچسب های مختلفی در این موارد بر زنان زده می‌شود مثلاً به این زنان ترشیده یا بیوه گفته می شود.

در جوک ها و لطیفه ها زنان و دختران از نظر هوشی پایین تر از مردان در نظر گرفته می شوند. شاید این لطیفه ها در ظاهر بی آزار به نظر برسند اما به صورت ناخودآگاه روی نگاه جامعه، اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی دختران تاثیر می گذارد و در آینده می توانند نقش آن ها را در تربیت فرزندان و مادر  بودن به خطر بیندازد.

تبعیض جنسیتی در سطح قوانین اجتماعی

قوانین در جوامع مختلف می‌تواند در مورد زنان و مردان به صورت نابرابر باشد. با وجود این، در جوامع پیشرفته با فعالیت افراد خواهان برابری به دنبال اصلاح این قوانین است.

در برخی از جوامع دیگر فرصت‌های کاری، حقوق و مزایا برای مردان بیشتر است .حتی در برخی از مناطق در مورد فعالیت‌های اجتماعی، تحصیلی، رانندگی یا داشتن برخی از شغل ها محدودیت وجود دارد.

 

 تبعات تبعیض جنسیتی

نابرابری جنسیتی می تواند اثرات منفی در جامعه داشته باشد، که نمونه ای از آن ها در ادامه ذکر شده است:

• در سلامت روان افراد تاثیرگذار است و باعث افسردگی و استرس می شود.
•  به دلیل محدودیت افراد جامعه تا حد زیادی پیشرفت جامعه را کاهش می دهد.
•  تبعیض جنسیتی ارتباط بالایی با فقر و عقب ماندگی جامعه دارد.
• تبعیض جنسیتی می‌تواند روی سلامت خانواده تاثیر گذار باشد و باعث اختلال اضطرابی در کودکان شود.
•  تبعیض جنسیتی می‌تواند به صورت ناخودآگاه اعتماد به نفس افراد را تحت تاثیر قرار بدهد.
•  تبعیض جنسیتی باعث می شود زنان فرصت های شغلی، تحصیلی خود را از دست بدهند باعث احساس سرخوردگی و ناکامی در آن ها می‌شود.
•  باعث دور شدن دو جنس از یکدیگر می شود در نتیجه تفاوت ها و نیازهای جنسیتی کم تر درک می شوند.

مقابله با تبعیض جنسیتی

با توجه به عواقب کوتاه مدت و درازمدت تبعیض جنسیتی تلاش برای مقابله با آن ضروری است راه هایی که می توان با این مسئله مقابله کرد عبارتند از:

• افزایش آگاهی

اولین قدم آشنایی با این مسئله است. هرچقدر اطلاعات خود را در این زمینه بیشتر کنیم و با حقوق خود آشنا باشیم بهتر می‌توانیم از پذیرش تبعیض جلوگیری کنیم.

• آموزش و فرهنگ سازی

آموزش و فرهنگ سازی اهمیت زیادی دارد که می توان با روش های آموزشی مثل کتاب، کلاس و رسانه زنان و مردان را از حقوقشان آگاه کرد. همچنین آموزش به خانواده ها در مورد نوع نگاه به انتظارات و نحوه برخورد با کودکان نیز در سلامت روان خانواده تاثیر بسیار زیادی دارد.

آموزش به کودکان با بازی، کتاب و کلاس های آموزشی در مورد حقوق و توانایی دختران و پسران بسیار مهم است.

• افزایش اعتماد به نفس

بالا بردن اعتماد به نفس هم برای دختران و هم برای پسران ضروری است، توجه به توانایی ها، فراهم کردن فرصت برای آن ها و  پذیرش نامشروط کودک با وجود تفاوت ها کمک می کند که خود بینی در کودکان کاهش پیدا کند و کمتر در معرض تبعیض قرار بگیرند.

افزایش فعالیت در زمینه حقوق برابر زن و مرد می تواند به تدریج در تغییر قوانین و فرهنگ سازی کمک کند.

منبع : تبعیض جنسیتی در سطح خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی