گشتالت درمانی / روش گاتمن در مورد زوج درمانی

گشتالت درمانی توسط فریتز پرلز، لائورا پرلز و پائول گودمن[1] در دهه 1940 معرفی شد و یک روش درمانی آزمایشی و بشر دوستانه است که در ابتدا به عنوان یک روش جایگزین برای روانکاوی مرسوم طراحی شده بود. درمانگران روش درمانی گشتالت و درمانجوهای آنها برای افزایش آگاهی، آزادی و خود فرمانی از تکنیک های خلاقانه و آزمایشی استفاده می کنند. کلمه گشتالت[2] یک کلمه آلمانی است که به معنای قالب دهی و شکل دادن می باشد و به ویژگی یا ماهیت یک چیزی اشاره می کند.

• اصول مربوط به گشتالت درمانی
• تمرکز بر “شرایط و زمان فعلی”
• مزایای گشتالت درمانی
• تکنیک های گشتالت درمانی
• منابع مربوط به گشتالت درمانی

اصول مربوط به گشتالت درمانی

مبنای اصلی گشتالت درمانی یک دیدگاهی کل نگر است که بیان می دارد افراد دارای یک ارتباط پیچیده با محیط شان هستند و تحت تاثیر آن قرار می گیرند و همچنین همه افراد تلاش می کنند که به رشد و توازن دست یابند. روش درمانی مربوط به گشتالت درمانی شبیه روش درمانی متمرکز شده بر فرد می باشد. همچنین در گشتلات درمانی بر روی استفاده از همدردی، شناخت و پذیرش بدون قید و شرط درمانجو تاکید می شود تا به نتایج درمانی مطلوب تری دست یابند.

بر اساس فروض گشتالت درمانی، زمینه و سابقه بر روی تجربه تاثیر می گذارد و بدون شناخت سابقه فرد، نمی توان به یک شناخت مناسب از وی دست یافت. گشتالت درمانی با در نظر گرفتن این موضوع، بیان می دارد که هیچ فردی دارای عقلانیت کامل نیست – این افراد شامل درمانگرانی که دیدگاه ها و تجارب آن تحت تاثیر سابقه و زمینه دیگران قرار می گیرد هم می باشد – و درمانگران صحت و درستی تجارب درمانجوهای خود را مورد پذیرش قرار می دهند.

همچنین گشتالت درمانی بیان می دارد که اجبار کردن فرد به تغییر، منجر به ایجاد نتایج متضاد در آینده می شود و به ناراحتی و بدتر شدن وضعیت وی می انجامد. ترجیحا، تغییرات باید در نتیجه پذیرش فرد صورت گیرد. بنابراین، دوره های درمانی بر روی کمک به یادگیری افراد تمرکز دارد تا بتوانند نسبت به احساسات و تجربیات خود آگاه تر باشد، آن را بپذیرند و به آن اعتماد کنند تا در نتیجه ناراحتی خود را از بین ببرند.

تمرکز بر “شرایط و زمان فعلی”

گشتالت درمانی بر روی بدست آوردن آگاهی نسبت به زمان فعلی و شرایط فعالی تاکید دارد. افراد در طول درمان یاد می گیرند تا احساساتی را درک کنند که ممکن است توسط احساسات دیگر متوقف و یا پوشیده شده باشد و احساسات خود را بپذیرند و به آن اعتماد کنند. نیاز ها و احساساتی که قبلا متوقف شده است یا تشخیص داده نشده اند، هم می توانند بروز کنند. در طول این فرآیند، و با افزایش آگاهی کلی، فرد یک حس جدیدی را نسبت به خودش بدست می آورد.

تمرکز بر شرایط و زمان فعلی منجر به منفی کردن یا کاهش حوادث گذشته و یا احتمالات آینده نمی شود؛ در حقیقت، گذشته فرد رابطه پیچیده ای با تجربیات فعلی وی دارد. این ایده بیان می دارد که باید از ماندن در گذشته و یا از داشتن پیش بینی نگران کننده نسبت به آینده اجتناب شود. تجربیات گذشته می تواند در طول دوره های درمانی مورد شناسایی واقع شوند، ولی درمانگر و درمانجو بر روی کشف عواملی متمرکز می شوند که منجر به ایجاد یک خاطره خاص در این لحظه شده است و یا اینکه بر روی نحوه تاثیر پذیری زمان فعلی از تجربیات مربوط به گذشته متمرکز می شوند.

کار کردن با درمانگر گشتالت

دوره های گشتالت درمانی از راهنماهای خاصی تبعیت نمی کند، در حقیقت درمانگران تشویق می شوند تا در این رهیافت از خلاقیت خود استفاده کنند که این امر بستگی به سابقه و شخصیت افراد دارد. آن چیزی که در این روش درمانی پایدار و ثابت است عبارت از تاکید بر ارتباط مستقیم بین درمانگر و درمانجو، تجربه مستقیم و آزمایشگری، تمرکز بر “عمل و نحوه عمل (چی و چگونه)” می باشد – آن چیزی که درمان جو انجام می دهد  و نحوه انجام دادن آن کار توسط وی- و “شرایط و زمان فعلی” می باشد.

درمانگر و درمانجو به کمک همدیگر آن چیزی را که در زمان حال در حال اتفاق افتادن است و آن چیزی را که به عنوان نتیجه مورد نیاز است، را مورد ارزیابی قرار می دهد. درمانگران از تفسیر اتفاقات خودداری می کنند، و فقط بر روی موارد ضروری ، که شامل واکنش های فیزیکی افراد درمانجو می باشد، تمرکز می کنند. برای مثال، تمرکز بر تغییرات ماهرانه در وضعیت اندامی می تواند فرد را در شرایط فعلی و حال حاظر قرار دهد. گشتالت درمانی با استفاده از این روش، به افراد کمک می کند تا در مورد نحوه ارتباط عاطفی و فیزیکی بدن خود به یک شناخت مناسب و بهتری دست یابند. شناخت خودِ درونی، یک عامل کلیدی در کنش ها، واکنش ها و رفتارها می باشد. گشتالت درمانی به افراد کمک می کند تا اولین مراحل مربوط به آگاهی را پشت سر بگذارند، در نتیجه آنها می توانند این الگوها را بشناسند و آن را مورد پذیرش قرار دهند.

تکنیک های گشتالت درمانی

گشتالت درمانی به صورت تمرینی و آزمایشی اجرا می گردد. این روش درمانی می تواند در مجموعه های گروهی و یا انفرادی اجرا شود. در حالت کلی، تمرینات تا حدودی شامل روش های موجود در گشتالت درمانی می باشند که برای تحریک واکنش، عواطف و اهدف فرد درمانجو مورد استفاده قرار می گیرند. بعد از این مرحله، درمانگر و درمانجو می توانند نتایج مربوط به تمرین را مورد بررسی قرار دهند تا سطح آگاهی خودشان را افزایش دهند و به شخص درمانجو کمک کنند تا “شرایط فعلی” مربوط به تجربه خودش را بشناسد.

بر خلاف تمرین، آزمایشات در کل مراحل مربوط به فرآیند درمانی و رابطه درمانی صورت می گیرد. این موارد بیانگر مولفه های اصلی گشتالت درمانی می باشند و به فرد درمان جو این امکان را می دهند تا جنبه های مختلف یک تضاد، تجربه و یا مشکل سلامتی روان را بشناسد.

تکنیک صندلی خالی  یک تمرین اصلی در گشتالت درمانی می باشد که طی آن شخص درمانجو بر روی یک صندلی خالی می نشیند. از وی خواسته می شود تا تصور کند که یک شخصی (همانند رئیس، شوهر و یا یکی از بستگان)، آنها و یا بخشی از خودشان بر روی صندلی نشسته باشد. درمانگو فرد درمانجو را ترغیب می کند تا یک گفت و گویی را با صندلی خالی انجام دهد و از این طریق فرد را در تفکرات ، احساسات و رفتارهای خود مشغول می کند. در برخی مواقع نقش ها معکوس می شوند و فرد درمانجو تصور می کند که شخص مجازی و یا بخشی از شخص بر روی صندلی نشسته است. تکنیک صندلی خالی می تواند برای کمک به افراد، به منظور آگاهی یافتن نسبت به موقعیت کلی شان و فراموش کردن یا رها کردن بخشی از خودشان کاربرد ویژه ای داشته باشد.

یک تمرین معمول دیگر در گشتالت درمانی عبارت از تمرین اغراق گویی است. در طول این تمرین، از فرد درمانجو درخواست می شود تا یک حرکت یا اظهار خاص، همانند اخم کردن و یا قوی بودن یک عضله را به صورت اغراق آمیز بیان کند و آن را تکرار کند. هدف از این کار آگاهی نسبت به عواطف و احساسات مرتبط به یک رفتار خاص می باشد.

تکنیک صندی خالی و تمرین اغراق گویی، دو مورد از تکنیک های متعدد گشتالت درمانی هستند که برای کمک به افراد درمانجو مورد استفاده قرار می گیرد تا آگاهی این افراد نسبت به تجربیات آنی افزایش یابد. همچنین گشتالت درمانی از طریق تمرینات و آزمایشات همزمان، به افراد این امکان را می دهد تا با بخش هایی از خودشان که ممکن است دست کم گرفته شده باشند و یا مورد بی توجهی و یا انکار قرار گرفته باشند، دوباره ارتباط برقرار کنند.

منابع مربوط به گشتالت درمانی

• انجمن پیشرفت دهنده گشتالت درمانی[3]: یک سازمان غیر منتفع که ماموریت آن پیشرفت دادن نظریه، تمرین و فلسفه مربوط به گشتالت درمانی می باشد.
• انجمن گشتالت درمانی و کاربردهای آن[4]: یک انجمن علمی بین المللی می باشد که برای بهبود تحقیقات و تمرینات مربوط به گشتالت درمانی ایجاد شده است.
• پیج گشتالت درمانی[5]: که آخرین اخبار در مورد دنیای گشتالت درمانی در آن قابل دسترس است.

روش گاتمن

روش گاتمن[6] یک رهیافت در زوج درمانی می باشد که شامل ارزیابی رابطه می باشد. این روش درمانی، اقدامات درمانی دارای مبنای علمی را با هم ادغام می کند و بر مبنای نظریه خانه دارای ارتباط صدایی[7] می باشد.

• روش گاتمن در زوج درمانی
• اهداف و اصول مربوط به روش گاتمن
• چه کسانی می توانند از روش گاتمن منتفع شوند؟
• موسسه گاتمن

روش گاتمن در مورد زوج درمانی

روش گاتمن توسط دکتر جان گاتمن و دکتر جولیه شوارتتز گاتمن[8] در دهه 1980 معرفی شد. این یک روش مبتنی بر مشاهده از زوج درمانی می باشد و تلاش دارد تا به زوجین کمک کند که به یک درک عمیقی از شناخت، آگاهی و همدردی برسند و شروع به ایجاد یک ارتباطی در رابطه خودشان بکنند که در نهایت منجر به صمیمیت مناسب و رشد میان فردی آنها می شود. این روش درمانی با ترکیب کردن اقدامات درمانی با تمرینات زوجین، به این افراد کمک می کند تا موانع طبیعی که مانع از ایجاد یک ارتباط و رابطه کارا بین آنها می شود، را شناسایی و مشخص کنند.

زوجینی که از روش گاتمن در زوج درمانی استفاده می کنند، در ابتدا شروع به شناسایی یک فرآیندی می کنند که در نتیجه آن، در مورد چارچوب و اقدامات درمانی مطلع می شوند. یک دوره اولیه می تواند به صورت زیر باشد:

• ارزیابی: بعد از مصاحبه انفرادی با هر یک از زوجین، یک دوره مشترک برگزار می شود. زوجین پرسشنامه هایی را پر می کنند و بعد از آن در مورد رابطه شان یک بازخوردی را دریافت می کنند.
• چارچوب درمانی: درمانگر و زوجین در مورد تعداد و مدت دوره ها تصمیم گیری می کنند.
• اقدامات درمانی: اقداماتی برای کمک به زوجین طراحی شده است تا بتوانند رابطه شان در حوزه های اصلی همانند دوستی، مدیریت تضاد و ایجاد یک معنای مشترک را تقویت کنند. زوجین یاد می گیرند تا اقدامات مثبت را جایگزین الگوهای متضاد و منفی کنند و آثار مرتبط با آسیب های گذشته را از بین ببرند. این اقدامات که برای افزایش صمیمیت و نزدیکی طراحی شده است، به منظور تقویت دوستی، ارتباط عاطفی عمیق و ایجاد تغییراتی به منظور افزایش اهداف مشترک زوجین، بکار برده می شود. همچنین مرتفع کردن موانع هم مورد ارزیابی قرار می گیرد.

اهداف و اصول مربوط به روش گاتمن

اهداف مربوط به روش گاتمن در رهیافت زوج درمانی، شامل از بین بردن ارتباط زبانی متضاد و مخالف، افزایش صمیمیت، احترام و علاقه مندی، از بین بردن محدودیت هایی که منجر به ایجاد حس رکود و ایستایی در موقعیت های متضاد می شود، و ایجاد حس قوی در مورد همدردی و شناخت یکدیگر در چارچوب مضامین رابطه ای می باشد.

دکتر جان و جولیه گاتمن، نُه مولفه مربوط به رابطه های سالم را مطرح کردند که به عنوان نظریه خانه دارای ارتباط صدایی شناخته می شود. این مولفه ها عبارتند از:

• ایجاد نقشه هایی برای دوست داشتن
• علاقه و پَسَند های مشترک
• حرکت و علاقمندی به سمت یکدیگیر (که نقطه متضاد دوری از یکدیگر و رد کردن همدیگر می باشد)
• چشم انداز مثبت (فرض کردن همسر به عنوان یک دوست و نه به عنوان یک دشمن)
• مدیریت تضاد ها
• تحقّق برخی از رویاهای زندگی
• داشتن یک معنای مشترک
• اعتماد
• تعهد

چه کسانی می توانند از روش گاتمن منتفع شوند؟

در کتاب جان گاتمن، هفت اصل در مورد ایجاد یک همکاری زناشویی[9]، که با نویسندگی مشترک نان سیلور و وی صورت گرفت، گاتمن نوشته است که “هر چند که ممکن است شما حس کنید که موقعیت و وضعیت شما منحصر به فرد است، ولی ما به این نتیجه رسیدیدم که تمام تضاد های زناشویی دارای دو مشخصه کلی می باشند: یا اینکه زوجین می توانند آن را حل کنند، یا اینکه دائمی هستند، و بدان معناست که این موارد برای همیشه، به همین شکلی که هستند یا در قالب های دیگر، جزئی از زندگی شما خواهد بود”. گاتمن بیان می دارد که 69% از مشکلات ناشویی، مشکلات دائمی هستند و این بخش از مشکلات، مورد توجه ویژه درمانگران تحت آموزش گاتمن قرار گرفته است.

روش گاتمن برای حمایت از زوجین در تمامی بخش های اقتصادی، نژادی، انحراف جنسی و فرهنگی طراحی شده است. تحقیقات صورت گرفته نشانگر این است که روش گاتمن در مورد زوج درمانی، یک روش کارایی برای درمانی کسانی است که رابطه هایی با جنس موافق خود دارند. برخی از مشکلات رابطه ای که می تواند در طول این روش درمانی مورد شناسایی قرار بگیرند، عبارتند از:

• تضاد ها و بحث و جدل های مکرر
• ارتباط ضعیف
• زوج هایی که فاصله عاطفی با یکدیگر دارند و در معرض جدایی هستند
• مشکلات خاصی از قبیل مشکلات جنسی، خیانت، پولی و سرپرستی

بر مبنای اظهارات موسسه گاتمن، زوجین دارای تضاد در سطح عادی می توانند از روش گاتمن در زوج درمانی بهره مند شوند. هدف درمانگران آموزش دیده گاتمن این است که به زوجین کمک کنند تا رابطه کلی آنها تقویت شود و برای مقابله با مشکلاتی که در آینده بروز می کنند، از روش های سالم تر و ایمن تری استفاده کنند.

موسسه گاتمن

ماموریت موسسه گاتمن بهبود سطح زندگی افراد از طریق محصولات و برنامه هایی می باشد که به آنها آموزش می دهند، و آنها را ترغیب و در نهایت درمان می کنند. موسسه گاتمن ارائه دهنده آموزش مربوط به تکنیک ها ارزیابی و استراتژی های درمانی برای متخصصان سلامت روانی می باشد و این آموزش ها و استراتژی ها دارای مبنا های تحقیقاتی و علمی می باشند.

درمانگران به منظور استفاده از روش گاتمن، یک برنامه گواهی نامه ای را پشت سر می گذارند که آنها را به عنوان درمانگر مجاز گاتمن معرفی می کند. همچنین آموزش های تخصصی برای درمان اعتیاد، آسیب و روابط زوجین توسط این موسسه ارائه می گردد.

منبع : سایت انجمن روانشناسی امریکا

[1] Fritz Perls, Laura Perls and Paul Goodman

[2] Gestalt

[3] Association for the Advancement of Gestalt Therapy

[4] Society for Gestalt Theory and Its Applications

[5] The Gestalt Therapy Page

[6] Gottman

[7] Sound Relationship House

[8] Dr. John Gottman and Dr. Julie Schwartz Gottman

[9] The Seven Principles for Making Marriage Work